„Żywe muzeum”, to możliwość zobaczenia zwierząt gospodarskich w nowoczesnej oborze i wolierach, poletek z tradycyjnymi roślinami uprawnymi, herbarium oraz sadu starych odmian drzew i krzewów owocowych. To także pokazy „maszyn w ruchu”, pokazy pracy rękodzielników, a także działający w zabytkowej gorzelni Browar Szreniawa z ogródkiem piwnym – tak o muzeum w Szreniawie opowiada Jan Maćkowiak dyrektor tej instytucji. Nie mogło jej zabraknąć na Krajowych Dniach Pola Sielinko 2023.
Jaka jest misja Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie?
Misją Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie jest przedstawianie historii rolnictwa i przemysłu rolno-spożywczego z terenu historycznych i współczesnych ziem polskich od czasów prehistorycznych po dzień dzisiejszy, z uwzględnieniem europejskiego kontekstu kulturowego i cywilizacyjnego. Ma to pozwalać publiczności muzealnej zrozumieć, skąd i w jaki sposób powstaje żywność i inne dobra pochodzące z surowców rolniczych i naturalnych. Przedstawiając przeszłość, Muzeum ma pobudzać do refleksji na temat teraźniejszości i przyszłości, ma być instytucją nowoczesną, otwartą na wyzwania przyszłości oraz oczekiwania i potrzeby współczesnego społeczeństwa.
Czego można się dowiedzieć w Muzeum Rolnictwa w Szreniawie? Dlaczego warto odwiedzić Szreniawę?
Wizyta w Muzeum, zlokalizowanym zaledwie 10 kilometrów od Poznania, jest znakomitym sposobem na spędzenie czasu z rodziną i przyjaciółmi w atrakcyjnym połączeniu przyrody i zabytków. Realizowana od wielu lat idea „żywe muzeum”, to możliwość zobaczenia zwierząt gospodarskich w nowoczesnej oborze i wolierach, poletek z tradycyjnymi roślinami uprawnymi, herbarium oraz sadu starych odmian drzew i krzewów owocowych. Żywe Muzeum to także pokazy „maszyn w ruchu”, pokazy pracy rękodzielników, a także działający w zabytkowej gorzelni Browar Szreniawa z ogródkiem piwnym. Na terenie Muzeum znajdują się liczne udogodniania dla zwiedzających, w tym Karczma Szreniawa serwująca potrawy tradycyjnej kuchni wielkopolskiej, atrakcyjny dla najmłodszych plac zabaw, bezpłatny parking. Corocznie od kwietnia do grudnia odbywa się na terenie Muzeum kilkanaście imprez o charakterze festynowym, a w pozostałe weekendy prowadzone są tematyczne spotkania upowszechniające zbiory i dziedzictwo kulturowe polskiej wsi.
Jakie eksponaty można obejrzeć w muzeum rolnictwa w Szreniawie?
W ciągu prawie 60 lat istnienia w szreniawskim Muzeum zgromadzono ponad 30 tysięcy obiektów zabytkowych. Wraz z pięcioma oddziałami dysponuje przeszło 36-hektarową powierzchnią przeznaczona na cele wystawiennicze oraz pokazy. W pawilonach i pod wiatami prezentowane są między innymi dawne narzędzia i maszyny rolnicze, w tym kolekcja lokomobil parowych oraz zabytkowych ciągników, a także obiekty ilustrujące tematykę transportu, rzemiosła wiejskiego, przetwórstwa spożywczego, uprawy roślin, chowu i hodowli zwierząt, bartnictwa i pszczelarstwa. Na folwarku znajduje się ekspozycja wykorzystywanych w rolnictwie samolotów oraz samochodów marki Tarpan.
Skąd pomysł, aby w muzeum w Szreniawie znalazła się także wystawa Tarpanów oraz samolotów?
Idea stworzenia wystawy rolniczych statków powietrznych jest niewiele starsza od samego muzeum. Muzeum Rolnictwa w Szreniawie powstało w 1964 roku, a do końca lat 60. stworzono zaczątki kolekcji agrolotniczej, której najważniejszym obiektem był samolot CSS-13 z Aeroklubu Poznańskiego. Agrolotnictwo w tamtym czasie uważano za jeden z symboli zmechanizowanego rolnictwa i stąd obecność samolotu w muzeum. Po około 15 latach uzyskano kolejny samolot - PZL-101 Gawron, tym wartościowszy, że była to rasowa maszyna rolnicza z wyposażeniem agrolotniczym i częścią dokumentacji. W latach 80. rozwój kolekcji mógł być tłumaczony znaczeniem polskiego lotnictwa rolniczego na świecie. Dalsza rozbudowa kolekcji przypadła już na koniec pierwszej i początek drugiej dekady XXI wieku, a była związana z chęcią upamiętnienia upadającej gałęzi gospodarki. Natomiast wystawa stała „Muzeum Tarpana” została zrealizowana w latach 2015-2019. Genezą jej powstania było przekonanie, iż w Muzeum Narodowym Rolnictwa w Szreniawie powinna być obecna ekspozycja przypominająca samochód marki Tarpan, który został zaprojektowany w latach 1971-72 jako samochód rolniczy i był produkowany w latach 1973-1995 w nieodległej od Szreniawy poznańskiej dzielnicy Antoninek. Obecnie w „Muzeum Tarpana” eksponujemy wszystkie podstawowe typy tego samochodu.
Na terenie muzeum można obejrzeć również żywe zwierzęta. Dlaczego postanowiliście Państwo, aby w muzeum były także zwierzęta?
Idea „żywego muzeum” realizowana jest od około 20 lat. Szczególnie obecność żywych zwierząt stała się czynnikiem zwiększonej frekwencji i upowszechniania wiedzy o znaczeniu i roli zwierząt w kulturze materialnej i niematerialnej. Jest to doniosły element przekazu ochrony dziedzictwa narodowego w edukacji muzealnej. Dziś trudno sobie wyobrazić nasze Muzeum bez żywych zwierząt cieszących się dużą popularnością na pokazach, warsztatach i imprezach, nie tylko wśród dorosłych lecz przede wszystkim wśród najmłodszych uczestników.
Dlaczego zdecydowaliście Państwo zaangażować się w pomoc przy organizacji Krajowych Dni Pola? Co zaprezentujecie Państwo podczas Krajowych Dni Pola?
Przede wszystkim doceniamy rangę i znaczenie tego wydarzenia, jakim są Krajowe Dni Pola. Swoją obecnością chcemy uczestniczyć i przyczynić się do przybliżenia zagadnień związanych z rolnictwem i przetwórstwem spożywczym, także w aspekcie produktów lokalnych i tradycyjnych, w świadomości ogólnospołecznej. Nasze uczestnictwo wynika w głównej mierze z realizacji misji muzeum na rzecz społeczeństwa, bowiem sprawy rolnictwa i przetwórstwa spożywczego dla nas wszystkich mają pierwszorzędne znaczenie w codziennym życiu. Dla naszych gości będziemy prezentować na stanowiskach wystawowych szeroką gamę sprzętu rolniczego, głównie z początku XX czy też XIX wieku, o którym można powiedzieć, że dziś są to „perełki” dawnej techniki rolniczej. Ponadto, proponujemy dla dzieci, młodzieży szkolnej oraz również osób dorosłych i rodzin, liczne stanowiska pokazowe, interaktywne stanowiska edukacyjne oraz zajęcia warsztatowe. Zapraszamy do spędzenia z nami choćby części czasu w trakcie Państwa obecności na Krajowych Dniach Pola – wizycie u nas będzie towarzyszyć doskonała zabawa i sielska atmosfera!
Państwa Muzeum to nie tylko jednostka w Szreniawie, ale także oddziały w pięciu wielkopolskich miejscowościach, w tym między innymi Muzeum Wikliniarstwa i Chmielarstwa w Nowym Tomyślu. Czego mogą się tam dowiedzieć odwiedzający?
W Muzeum Wikliniarstwa i Chmielarstwa prezentowanych jest 5 wystaw stałych związanych z tematyką uprawy i przetwórstwa wikliny, rzemiosła plecionkarskiego oraz uprawy chmielu. Na wystawach obejrzeć można narzędzia do uprawy wikliny i chmielu, narzędzia stosowane w plecionkarstwie oraz gotowe wyroby plecionkarskie. Na terenie otoczenia Muzeum wyeksponowane zostały artystyczne formy przestrzenne z wikliny. Na ekspozycjach botanicznych zobaczyć można różnorodność gatunków wierzby i chmielu. Zwiedzając Muzeum można dowiedzieć się wiele na temat historii: uprawy wikliny, chmielu, plecionkarstwa, osadnictwa olęderskiego oraz poznać możliwości zastosowania wierzby w ochronie środowiska.
Jak duże znaczenie miała lub ma wiklina w rejonie Nowego Tomyśla?
Wiklina jest ściśle związana z historią rejonu Nowego Tomyśla poprzez osadników olęderskich, którzy w XVIII wieku przynieśli tutaj umiejętność jej uprawy. Będąc miejscowym produktem regionalnym tworzy specyfikę tego regionu. Jako wierzba krzewiasta, uprawiana tutaj na plantacjach, jest znakomitym materiałem plecionkarskim. Wiklina stworzyła podstawy pod rozwój rzemiosła plecionkarskiego funkcjonującego w rejonie Nowego Tomyśla po dzień dzisiejszy.
Kolejny odział to Muzeum Młynarstwa w Jaraczu. Czy młynarstwo w tych rejonach było silnie rozwinięte? Jakie eksponaty są w tym muzeum?
Młynarstwo, w okolicy dziś istniejącego Muzeum Młynarstwa w Jaraczu, było bardzo rozwinięte, ponieważ na samej Wełnie, rzece przepływającej koło muzeum, na odcinku od Rogoźna do Obornik ulokowanych było 5 młynów wodnych. Budynki do dziś istnieją i pełnią różnego rodzaju funkcje. Samo nasze muzeum ulokowane jest na terenie dawnej osady młyńskiej, z której na potrzeby wystawowe zaadaptowaliśmy Dom Młynarza, Stajnie oraz Młyn Wodny. Jeśli chodzi o eksponaty, to zobaczyć można unikatową kolekcje modeli wiatraków wykonanych w skali 1:40, wnętrze wiatraka typu koźlak, maszyny parowe i silniki elektryczne, żarna, stępy, młynki, perlaki, śrutownik Cegielskiego oraz cały system przemiałowy młyna wodnego.
W Swarzędzu można odwiedzić za to Muzeum Pszczelarstwa. Czy pszczelarstwo było i jest popularne w Wielkopolsce?
Hodowla pszczół na terenie Wielkopolski, podobnie jak na terenie pozostałych ziem polskich, była prowadzona od wieków. Zastosowane w XIX wieku nowe techniki ich hodowli umożliwiły dynamiczny wzrost liczebności rodzin pszczelich z 105,6 tysięcy w 1873 roku do 160 tysięcy w 1919 roku. Obecnie w Wielkopolsce są około 122 tysiące rodzin pszczelich utrzymywanych przez 74 tysiące wykwalifikowanych pszczelarzy i około 30 tysięcy pszczelarzy amatorów. Pozyskują oni około 20 tysięcy ton miodu rocznie.
Czwarty oddział to Muzeum Przyrodniczo-Łowieckie w Uzarzewie. Dlaczego warto się tam wybrać?
Muzeum w Uzarzewie ukazuje dzieje łowiectwa od prapoczątków do współczesności na bazie wykopalisk, artefaktów historycznych i współczesnych. Posiada trzy unikatowe kolekcje - trofeów egzotycznych z pięciu kontynentów, piękną kolekcję dermoplastyczną papug, obejmującą 78 gatunków z różnych krain zoogeograficznych oraz galerię akwarel profesora Jana Bogumiła Sokołowskiego, który estetyczne doznania płynące z natury utrwalał farbkami na papierze.
W Sielinku, na terenie Krajowych Dni Pola, znajduje się za to Muzeum Gospodarki Mięsnej. Czym w praktyce jest to muzeum? Co można w nim zobaczyć?
To jedyne muzeum o tej tematyce w Polsce, a trzecie na świecie. Celem tego miejsca jest ochrona przed zapomnieniem zabytków związanych z przemysłem mięsnym oraz pokazanie postępu technicznego, jaki miał miejsce w tej branży. Pokazujemy piękną kolekcje maszyn rzeźnickich z napędem ręcznym, maszyn z napędem na pasy transmisyjne. Zwiedzający mają możliwość zapoznać się z całym procesem produkcyjnym, od uboju do sprzedaży sprzed ponad 100 lat. Muzeum Gospodarki Mięsnej posiada również piękną kolekcję sztandarów cechowych, kolekcje starych dyplomów czeladniczych i mistrzowskich oraz zdjęć przedstawiających dawną pracę rzeźników.